Używamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki. Więcej informacji w naszej polityce prywatności.

Główna Biblioteka Lekarska

Główna Biblioteka Lekarska

im. Stanisława Konopki            

prof. Stanisław Konopka
00-791 Warszawa, ul. Chocimska 22,    fax: 22-849-78-02
tel. 22-849-78-51 do 53,    e-mail: sekretariat@gbl.waw.pl
godz. otwarcia: pon.-pt 10.00-18.00, sob. 10.00-14.00
Dział Starej Książki Med., ul. Jazdów 1A, 00-467 Warszawa
tel. 22-622-50-05,    e-mail: zb.spec@gbl.waw.pl
godz. otwarcia: pon.-pt 9.00-15.00
Prof. dr Feliks Widy-Wirski


Prof. dr Feliks Widy-Wirski


Prof. dr hab. med. Feliks Teodor Widy-Wirski (1907-1982), ps. „Rosław”, lekarz, polityk, dyrektor Głównej Biblioteki Lekarskiej, twórca systemu naukowej informacji medycznej w Polsce.

      Feliks Teodor Widy (Widy to rodowe nazwisko) urodził się 11 lipca 1907 roku we Lwowie w rodzinie inteligenckiej. Ojciec Józef był inżynierem, matka Matylda z domu Ileczko – nauczycielką.
Początkowo uczył się w niemieckim gimnazjum w Grudziądzu, a następnie w gimnazjum klasycznym w Brodnicy, gdzie uzyskał świadectwo dojrzałości w 1924 roku.
Studia odbył na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Poznańskiego, uzyskując dyplom doktora wszech nauk lekarskich w czerwcu 1931 roku. Rok później, po otrzymaniu uprawnień do wykonywania zawodu lekarza, pracował w Szpitalu Ginekologicznym w Poznaniu, gdzie uzyskał specjalizację z ginekologii.
      W 1933 roku wziął ślub z Martą Wołyńcewicz (1911-2000), mgr farmacji, uhonorowaną Medalem „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata”. Mieli wspólnie syna Rosława (1944-1995), lekarza, pracownika WHO.

      Działalność polityczną rozpoczął już podczas studiów, aktywnie uczestniczył w pracach Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej będąc jednym z czołowych działaczy Lewicy Akademickiej na Uniwersytecie Poznańskim.
Po ukończeniu studiów związany był z Narodową Partią Robotniczą - Lewicą, przekształconą 3 kwietnia 1932 roku na zjeździe w Poznaniu w Narodowe Stronnictwo Pracy. W latach 1936-1937 był przewodniczącym Frontu Ludowego w Poznaniu.

      Dnia 1 września 1939 r., jako podporucznik rezerwy służby sanitarnej Wojska Polskiego, został zmobilizowany i brał udział w wojnie obronnej początkowo jako referent szefa sanitarnego, potem p. o. szefa sanitarnego 18. Dywizji Piechoty walczącej w składzie Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew”. Uczestniczył w walkach pod Nowogrodem, Łomżą, Zambrowem i Andrzejewem, gdzie 25 września został ranny i wzięty do niewoli. Następnie przedostał się na Litwę. W połowie grudnia 1939 r., podczas próby wyjazdu przez Tallin do Szwecji, został schwytany na statku Estonia. Początkowo był osadzony w obozie jenieckim Gross-Born, a następnie przewieziony do Warszawy na Pawiak. Zwolniony 8 czerwca 1940 roku jako lekarz, podjął pracę w Ubezpieczalni Społecznej w Warszawie.

      W okresie od lipca 1940 do października 1944 r. prowadził aktywną działalność konspiracyjną pod nazwiskiem Wirski. Początkowo stał na czele grupy byłych działaczy NPR-Lewicy, która w 1940 r. weszła do konspiracyjnego Stronnictwa Pracy. Jesienią 1942 r. stanął na czele grupy „Zryw”, która po połączeniu z Kadrą Polski Niepodległej, utworzyła w maju 1943 r. Stronnictwo Zrywu Narodowego.
      Był uczestnikiem Powstania Warszawskiego jako lekarz 3. kompanii zgrupowania „Bartkiewicz” I Obwodu „Radwan” Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej, a następnie w szpitalu polowym Sanitariatu Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej „Bakcyl” przy ulicy Chmielnej 20. Wyszedł z Warszawy wraz z ludnością cywilną i ukrywał się w miejscowościach podwarszawskich. Pod koniec 1944 r. uczestniczył w Milanówku w zebraniu działaczy „Zrywu”, na którym uznano PKWN za jedyną legalną władzę.

      Po zakończeniu działań wojennych stanął w pierwszym szeregu budowniczych nowego porządku politycznego. Od 1945 roku używał nazwiska Widy-Wirski, dodając do własnego pseudonim konspiracyjny. Wstąpił w szeregi Polskiej Partii Robotniczej.
Dnia 6 czerwca tegoż roku uchwałą Rady Ministrów został powołany na stanowisko wojewody poznańskiego.
      Rok później powrócił do Warszawy, gdzie objął resort informacji i propagandy w Rządzie Jedności Narodowej, w którym reprezentował Stronnictwo Pracy jako prezes Zarządu Głównego. Następnie, tj. od 1948 r. sprawował urząd wiceministra żeglugi, z którego odwołany został 14 lipca 1950 r.
      Czynny był również w organizacjach kombatanckich: we wrześniu 1945 roku był współzałożycielem Związku Uczestników Walki Zbrojnej z Niemcami o Niepodległość i Demokrację, we wrześniu 1949 zasiadał w Prezydium Zjazdu Połączeniowego ZBoWiD, następnie wchodził w skład Głównej Komisji Odznaczeniowej i ZG ZBoWiD.
W latach 1947-1950 i w latach 1957-1965 był posłem na Sejm Ustawodawczy i Sejm PRL II i III kadencji.
2 grudnia 1952 został aresztowany. Więziony pod fałszywymi zarzutami w zakładzie karnym przy ul. Rakowieckiej w Warszawie, 19 listopada 1955 roku został zwolniony, a śledztwo umorzono. W 1956 r. został członkiem PZPR.
      Po wyjściu z więzienia rozpoczął pracę na stanowisku dyrektora Państwowego Szpitala Klinicznego nr 2 w Warszawie, równocześnie zajmując się aktywnie pracą naukową.
W tym okresie opublikował szereg prac głównie dotyczących profilaktyki i leczenia raka szyjki macicy. Przygotował i przedstawił rozprawę habilitacyjną pt. „Z podstawowych zagadnień historii medycyny. Próba wstępu do naukowej historii medycyny”, która została wydana drukiem w 1959 roku. 1 czerwca 1960 r. został powołany na stanowisko zastępcy sekretarza naukowego Wydziału VI Nauk Medycznych Polskiej Akademii Nauk.
      Do pracy państwowej powrócił rok później, obejmując 24 maja 1961 roku urząd podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej. Trzy lata później wyjechał do Paryża, gdzie do października 1970 roku kierował Stacją Naukową PAN. Przed wyjazdem z kraju (18.12.1964 r.) otrzymał tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego.

      Dnia 1 stycznia 1971 roku prof. Feliks Widy-Wirski rozpoczął kolejny etap w swoim życiu zawodowym. Tym razem jako dyrektor Głównej Biblioteki Lekarskiej (GBL) przy ulicy Chocimskiej 22 na warszawskim Starym Mokotowie.
Równocześnie dla GBL rozpoczął się okres niezwykły – czas niebywale dynamicznego rozwoju. Był to czas budowania na solidnym fundamencie tradycyjnej naukowej biblioteki, nowoczesnego zintegrowanego systemu naukowej informacji medycznej; czas opracowywania i wdrażania najnowszych technologii informatycznych, reprograficznych i telekomunikacyjnych; pozyskiwania nowych źródeł informacji medycznej, nawiązywania szerokich krajowych i międzynarodowych kontaktów z bibliotekami i ośrodkami informacji naukowej oraz podejmowania współpracy.
      Dzięki silnemu zaangażowaniu prof. Feliksa Widy-Wirskiego w projekt stworzenia nowoczesnego systemu naukowej informacji medycznej (NIM), jego energii oraz umiejętności przekonania pracowników do nowej idei i konieczności wytężonego wysiłku, wkrótce GBL stała się biblioteką dysponującą własnym sprzętem i oprogramowaniem komputerowym, świadczącą usługi informacyjne na najwyższym poziomie. Powołany został Zakład Naukowej Informacji Medycznej, gdzie urzeczywistniały się wizje Profesora.
      Już na początku lat 70. ubiegłego wieku prof. Feliks Widy-Wirski nawiązał współpracę z US National Library of Medicine, Bethesda, Maryland. GBL uzyskała od Amerykanów zgodę na przetłumaczenie na język polski amerykańskiego tezaurusa Medical Subject Headings (MeSH), prowadzenie go w postaci bazy komputerowej i używanie do opracowywania bazy danych pod nazwą „Polska Bibliografia Lekarska” oraz katalogowania książek.
Prace związane z polskim tezaurusem medycznym na bazie MeSH oraz bazą bibliograficzną są kontynuowane bez przerwy do dziś.
Dzięki staraniom Profesora GBL dostała również dostęp do światowego systemu naukowej informacji medycznej MEDLARS-Medline za pośrednictwem europejskiego ośrodka Medline w Karolinska Institutet w Sztokholmie.
Od tej pory polskie środowisko medyczne miało kontakt z bieżącym światowym piśmiennictwem naukowym w postaci zestawień literatury na zadany temat, a nowoczesne maszyny reprograficzne dawały możliwość uzyskania odbitek potrzebnych artykułów.
Główna Biblioteka Lekarska – Centrum Naukowej Informacji Medycznej stanowiła również ważne ogniwo ogólnopolskiego Systemu Informacji Naukowej, Technicznej i Organizacyjnej – SINTO. Brała też udział w pracach nad jednolitym systemem naukowej informacji medycznej krajów RWPG Medinform.
      Prof. Feliks Widy-Wirski był redaktorem „Biuletynu Głównej Biblioteki Lekarskiej” – organu naukowych i fachowych bibliotek medycznych oraz redaktorem naukowym Polskiej Bibliografii Lekarskiej. Był również autorem wielu prac z zakresu automatyzacji procesów biblioteczno-informacyjnych, integracji usług bibliotecznych i informacyjnych oraz nowoczesnych zasad funkcjonowania zintegrowanego systemu naukowej informacji. Z pasją propagował idee nowoczesnego, dynamicznego bibliotekarstwa uczestnicząc w rozlicznych konferencjach, zjazdach i spotkaniach w kraju i za granicą.
W tym czasie ogłosił również fragmenty wspomnień z czasów działalności w Ruchu Oporu.
      Dzięki swojemu nieustającemu zaangażowaniu, wiedzy i osiągnięciom zdobył szacunek i niepodważalny autorytet w środowisku bibliotekarskim, czego dowodem były m.in. nominacje do rad naukowych Instytutu Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej, Biblioteki Narodowej, Ośrodka Informacji Naukowej PAN oraz Państwowej Rady Bibliotecznej. Został pełnomocnikiem ministra zdrowia ds. naukowej informacji medycznej. Za ogromne osiągnięcia na tym właśnie polu otrzymał nagrodę ministra zdrowia.
      W natłoku codziennych zajęć znajdował czas również na działalność doradczą lub konsultacyjną w rozlicznych organizacjach służących rozwojowi nauki, m.in. w Radzie Naukowej przy Ministrze Zdrowia i Opieki Społecznej, Komitecie Podstawowych Nauk Medycznych PAN, Komitecie Nagród Państwowych, Radzie Głównej Szkolnictwa Wyższego, Państwowej Radzie ds. Pokojowego Wykorzystania Energii Jądrowej.

      Praca nad budową systemu informacyjnego służącego rozwojowi polskiej medycyny stała się dla Profesora wielką pasją; działał z pełnym zaangażowaniem i determinacją, zarażał entuzjazmem, imponował wiedzą, zachwycał otwartością na nowinki naukowe oraz innowacyjnością planów i pomysłów, zadziwiał starannością i skutecznością w ich realizacji, wreszcie – zaskakiwał i wzruszał troską o pracowników.
Profesor zgromadził wokół siebie dużą grupę podobnych sobie entuzjastów, z którymi realizował swoje śmiałe cele do przejścia na emeryturę w dniu 1 października 1981 roku.
      W ciągu swojego życia otrzymał liczne odznaczenia wojskowe i państwowe świadczące o uznaniu dla działalności Profesora na różnych frontach jego życia. Były to:
Krzyż Walecznych (dwukrotnie 1944, 1945), Krzyż Grunwaldu III klasy (1945), Krzyż Partyzancki (1946), Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1946), Medal Zwycięstwa i Wolności (1946), Odznaka Honorowa „Za Zasługi w Rozwoju Województwa Poznańskiego (1946), Order Sztandaru Pracy I klasy (1959), Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1964), Medal XXX-lecia PRL (1974), Odznaka „Zasłużony Pracownik Służby Zdrowia” (1976), Brązowy Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju” (1979), Krzyż Armii Krajowej (1981).

      Profesor Feliks Widy-Wirski zmarł w Warszawie 15 stycznia 1982 roku. Został pochowany w Alei Zasłużonych na Wojskowych Powązkach.


Autor: Ewa Włostowska
Główna Biblioteka Lekarska




prof. Stanisław Konopka (1896-1982)